Sổ đỏ đứng tên bố chồng nhưng ông mất cách đây 16 năm còn mẹ chồng hiện ở với chúng tôi. (Minh Thúy)

Chồng tôi là con trai út, ba chị gái đã lấy chồng. Vợ chồng tôi có được thế chấp sổ đỏ mà không cần sự đồng ý của mẹ chồng hoặc mẹ chồng tôi có quyền bán mảnh đất này có được không?

Luật sư trả lời

Theo điều 651, 623 Bộ luật Dân sự 2015 về những người thừa kế theo pháp luật, hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết… Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước, ví dụ do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Như vậy, nếu bố chồng bạn mất không để lại di chúc, di sản của ông (mảnh đất mang tên ông) sẽ được chia theo pháp luật cho những người ở hàng thừa kế thứ nhất gồm có mẹ chồng bạn, chồng bạn và ba chị gái của chồng, ông, bà nội của chồng… (nếu còn sống). Do mảnh đất là tài sản chung của vợ chồng nên mẹ chồng bạn sẽ được hưởng một nửa, nửa còn lại chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, mỗi người được hưởng một phần bằng nhau. Như vậy hiện tại nếu vợ, chồng bạn muốn thế chấp mảnh đất hay mẹ chồng bạn muốn bán mảnh đất này thì cần có sự đồng ý của những người đồng thừa kế còn lại.

Trường hợp các thành viên trong gia đình tự thỏa thuận được với nhau quyền sử dụng đất đối với mảnh đất này thì các bên sẽ tiến hành thủ tục khai nhận di sản thừa kế rồi sang tên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất bình thường và thực hiện các quyền thế chấp, chuyển nhượng… theo quy định của pháp luật.

Trong trường hợp các bên không tự thỏa thuận được thì có quyền khởi kiện, yêu cầu tòa án phân chia thừa kế đối với mảnh đất này thì các bên sẽ cần phải tuân thủ theo bản án, quyết định đã có hiệu lực của tòa án.

Bên cạnh đó tại khoản 1 Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thời hiệu thừa kế như sau: Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

– Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

– Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

Trường hợp hết 30 năm kể từ ngày bố chồng bạn chết mà không có yêu cầu chia di sản thừa kế thì quyền sử dụng mảnh đất này sẽ thuộc về người đang quản lý nó.

Luật sư, Thạc sĩ Phạm Thanh Bình
Công ty Luật Bảo Ngọc, Hà Nội.